Μία αέναη μάχη
Κριτική Πεζογραφίας April 27, 2020
Αλκυόνης Παπαδάκη, Το χαμόγελο του δράκου, Διόπτρα, 2016
της Χριστίνας Μπαλτούνα
“Εμείς…τα μπάσταρδα του Θεού, που ζούμε
πάντα με τη φαντασίωση πως μας έχει αδυναμία”
Τις σκέψεις για τις αναπόφευκτες συγκρούσεις που φέρνει η ζωή μας ξετυλίγει μέσα από τις σελίδες του νέου της μυθιστορήματος “Το χαμόγελο του δράκου” η πολυβραβευμένη Αλκυόνη Παπαδάκη. Με επίκεντρο την αιώνια “μάχη” της μητέρας με την κόρη, η συγγραφέας μας προσκαλεί σε ένα “ταξίδι” όπου όλα τα συναισθήματα -χαρά, λύπη, απογοήτευση, προδοσία, συμπλέκονται μεταξύ τους μέσα από παράλληλα γεγονότα που “καθρεφτίζουν” τη δική μας ζωή. Είναι σαν να παρακολουθούμε το είδωλο μας να είναι ο “πρωταγωνιστής” ενός σεναρίου που επαναλαμβάνεται ξανά και ξανά.
Η αέναη “μάχη” μητέρας και κόρης, εκεί που τα συναισθήματα συγκρούονται με τη λογική, η ψυχή με το θυμικό. Ένας άρρηκτος δεσμός με τόσο γερά θεμέλια, που όσα “χτυπήματα” και αν δεχθεί δεν πρόκειται να διαρραγεί. Όσο και εάν έρχονται στιγμές που θες να “σπάσεις” τα δεσμά και να “πετάξεις” μακριά, γιατί νοιώθεις ότι πνίγεσαι στις επιθυμίες της, επιστρέφεις πάντα στο χάδι και την προστατευτική αγκαλιά της μητέρας. Είναι ο “τόπος” της αγαλλίασης, της “έκρηξης” κάθε όμορφου συναισθήματος, εκεί όπου ο χρόνος σταματά και εσύ δεν χρειάζεται να “τρέξεις” να προλάβεις το πεπρωμένο.
Οι πρωταγωνιστές της ιστορίας ακροβατούν μεταξύ του πάθους και της λογικής, του παράλογου και του σωστού, παλεύουν να βρουν τις ισορροπίες τους μέσα σε ένα περιβάλλον συντηρητικό όπου οτιδήποτε παράταιρο πρέπει να απομονωθεί. Σε μια μικρή κοινωνία του ελληνικού επαρχιακού ιστού, λίγο μετά τον πόλεμο, μια οικογένεια μακριά από την πατρογονική εστία αγωνίζεται σε έναν ξένο τόπο να στήσει τα “θεμέλια” της ζωής της και να εκπληρώσει τα όνειρα και τις προσδοκίες της. Ο ξαφνικός θάνατος του πατέρα ανατρέπει τα δεδομένα και η μητέρα -”μαζεύοντας” τα συντρίμμια της – ορθώνει το ανάστημα απέναντι στη μοίρα και στέκεται βράχος για το μοναδικό πράγμα που δίνει νόημα στη ζωή της, τις κόρες της. Μέσα από ένα κύκλο συγκρούσεων και συμμαχιών με τις κόρες της, η μητέρα εκπληρώνει τον σκοπό της, να εξασφαλίσει το μέλλον τους, ακόμα και εάν οι επιλογές της δεν είναι αποδεκτές από μια συντηρητική κοινωνία.
Η πλοκή του μυθιστορήματος κρατά το ενδιαφέρον μέχρι το τέλος. Μια κλασσική οικογένεια, δύο παιδιά που κάνουν την “επανάστασή“ τους για να κυνηγήσουν τα όνειρα τους, ένας απροσδόκητος θάνατος που δεν αφήνει περιθώρια για μοιρολόγια αλλά και προδομένοι έρωτες θα δώσουν ένταση αλλά και το κίνητρο στους αναγνώστες να φτάσουν στην ολοκλήρωση του “ταξιδιού”.
Η Αλκυόνη Παπαδάκη, χωρίς να παρεκκλίνει από τις αρχές της, αφήνει για μια ακόμα φορά το προσωπικό της “αποτύπωμα”. Η γραφή της διαπνέεται από ένα λυρικό τόνο που “μαλακώνει” ό,τι δύσκολο πρέπει να ειπωθεί, ό,τι είναι “αγκάθι” αλλά ταυτόχρονα ο μονόδρομος για τη λύτρωση της ψυχής. Δεν χαρίζεται, ούτε στρογγυλεύει “γωνίες”, αποτυπώνει την πραγματικότητα όπως ακριβώς έχει, ακόμα και αν αυτή πονάει ή μας ξυπνάει συναισθήματα που συνειδητά θέλουμε να απωθήσουμε γιατί δεν μπορούμε να τα αντιμετωπίσουμε.
Σε κάθε σημείο του “ταξιδιού”, από τη πρώτη γραμμή μέχρι την τελευταία, η συγγραφέας είναι παρούσα, καταθέτει τις δικές της προσωπικές αλήθειες. Μέσα από τις παρεμβάσεις της – σε στιγμές της ιστορίας σχολιάζει σε πρώτο πρόσωπο – προσφέρει με το δικό της μοναδικό τρόπο διδακτικά νοήματα για τη ζωή και τον τρόπο που πρέπει να στεκόμαστε απέναντι στις δυσκολίες. Ίσως μέσα από τις σελίδες του μυθιστορήματος ανακαλύψουμε ότι έχουμε τη δύναμη -είτε ήταν κρυμμένη είτε φοβόμαστε να την βγάλουμε στην επιφάνεια – ν’ αντιμετωπίσουμε τα πράγματα. Να στηριχθούμε στα δικά μας “βήματα”, γιατί όσο και να προσδοκούμε από τους άλλους να μας βοηθήσουν, αυτό θα παραμένει μια ευγενής επιθυμία που κινδυνεύει να μετατραπεί σε προδοσία.