«Του Κόσμου Οι Λαοί»

Λογοτεχνία και ΜΜΕ October 24, 2021

Το τραγούδι, η πραγματικότητα και το κοινωνικό μήνυμα στους “Κοινούς Θνητούς”.

Της Νεφέλης Μπάμπε

Εισαγωγή

Είναι γνωστό πως η επικοινωνία, ως διαδικασία, αποτελεί φυσικό χαρακτηριστικό κάθε ανθρώπου, και έχει στόχο την μετάδοση πληροφοριών και απόψεων από ένα άτομο (πομπό) σε άλλο (δέκτη), καθώς και να επηρεάσει την συμπεριφορά του παραλήπτη. Πρόκειται για μια σύνθετη διαδικασία που συνδέεται με κάθε ανθρώπινη δραστηριότητα, και αναφέρεται συνήθως στο γνωστό μοντέλο «πομπός – μήνυμα – δέκτης», αλλά λαμβάνει υπόψη και άλλους παράγοντες όπως είναι ο θόρυβος, το κανάλι-μέσο, ο προορισμός του μηνύματος, και η κωδικοποίηση και αποκωδικοποίηση. Η επικοινωνία μπορεί επίσης να λάβει πολλές διαφορετικές μορφές, που ξεχωρίζουν με βάση τον τρόπο (π.χ. λεκτική και μη λεκτική επικοινωνία) ή το μέσο.

Ένα ξεχωριστό είδος επικοινωνίας αποτελεί η μουσική, και συγκεκριμένα το τραγούδι και οι στίχοι που περιέχει. Το τραγούδι λειτουργεί ως ένα κωδικοποιημένο κείμενο με συγκεκριμένα μηνύματα και περιεχόμενο, που ο δημιουργός ή οι δημιουργοί απευθύνουν προς το κοινό, το οποίο αναλαμβάνει να το ερμηνεύσει. Η μουσική έχει μια ιδιαίτερη σχέση με την επικοινωνία, και μπορεί να αξιοποιηθεί για να περάσει διάφορα μηνύματα, όπως για παράδειγμα τέτοια με κοινωνικό και πολιτικό περιεχόμενο. Έτσι, στην εργασία αυτή, θα αναλύσουμε το τραγούδι «Του Κόσμου Οι Λαοί» του ελληνικού συγκροτήματος Κοινοί Θνητοί, το οποίο έχει ένα τέτοιο ακριβώς κοινωνικό περιεχόμενο, για να απαντήσουμε τα εξής ερευνητικά ερωτήματα: Ποια είναι τα κυρίαρχα μηνύματα που μεταδίδουν και στα οποία εστιάζονται οι στιχουργοί; Σε ποιο κοινωνικό και πολιτικό πλαίσιο παραπέμπουν; Ποια είναι η σχέση του τραγουδιού με την επικοινωνία; Τι απήχηση έχει στο κοινό, και τελικά αυτός ο συνδυασμός κοινωνικού περιεχομένου και μουσικού στοιχείου αποτελεί καλός τρόπος κινητοποίησης και ευαισθητοποίησης του κοινού;

Τραγούδι, Καλλιτέχνες, Ανάλυση & Νόημα

1.1 Συγκρότημα και έργο

Οι Κοινοί Θνητοί πρόκειται για ένα ελληνικό συγκρότημα που αποτελείται από τέσσερα άτομα, τους Βασίλης Φωτιάς, Μητσοφού, Αντώνης & Τάσος Μεϊμάρης, και ξεκίνησε στις αρχές του 2016. Η μουσική τους πρόκειται για ένα συνονθύλευμα διαφορετικών ειδών, με στοιχεία χιπ-χοπ, ροκ, και επιρροές από την ελληνική παραδοσιακή μουσική. Ο στίχος τους είναι «αιχμηρός και βαθιά πολιτικός», ενώ οι ίδιοι επισημαίνουν πως στην μουσική τους απεικονίζουν την πραγματικότητα της ανθρωπότητας · όπως αναφέρουν: «Αν ήταν, όμως, ωραία η ζωή, μάλλον το συγκρότημα δεν θα είχε καν λόγο ύπαρξης», παραπέμποντας στο πλήθος των τραγικών και επίμαχων ζητημάτων που πλήττουν την σύγχρονη πραγματικότητα και καλύπτουν στο έργο τους, και διατυπώνουν επίσης πως οι στίχοι τους «εκφράζουν την υγιή πλευρά της ανθρώπινης υπόστασης».

Για το τραγούδι «Του Κόσμου Οι Λαοί», από τον δίσκο τους «Αντίληψη» (2018), για το οποίο στιχουργοί είναι ο Βασίλης Φωτιάς και Μητσοφού, το συγκρότημα διατύπωσε το εξής: «η δύναμη βρίσκεται σε αυτούς που κάνουν τον κόσμο να γυρίζει, που «γρασάρουν τις μηχανές και αυτοί που σκάβουν όλη μέρα […]». Για αυτό και, όπως προτείνει το τραγούδι, αν συνειδητοποιήσουν την κοινωνική-ταξική θέση τους, και πως «ο κόσμος» στηρίζεται στους ίδιους, μπορούν να κάνουν τα πάντα[1]. Μέσα στο κοινωνικοπολιτικό πλαίσιο της τελευταίας πενταετίας, το συγκρότημα απευθύνεται σε ένα καθημερινό κοινό, με σκοπό την ευαισθητοποίηση και κινητοποίηση για κοινωνικά και πολιτικά ζητήματα. Σύμφωνα με το συγκρότημα, όταν ρωτήθηκαν για το κοινό στο οποίο απευθύνονται, είπαν πως «Η μουσική μας απευθύνεται και σε αυτούς που συμφωνούν μαζί μας, αλλά και σε αυτούς που διαφωνούν. Κυρίως, όμως, «στοχεύουμε» σε αυτούς που «μετεωρίζονται» κάπου στη μέση.» (Κοινοί Θνητοί, 2020).

1.2 Ανάλυση και αποδελτίωση των στίχων του τραγουδιού

Το τραγούδι «Του Κόσμου Οι Λαοί» έχει μια εκπολιτιστική και κοινωνική αποστολή, για κινητοποίηση ενός κοινού που ίσως αγνοεί τα παγκόσμια ζητήματα που καταστρέφουν την ζωή συνανθρώπων · επιχειρεί την μετάδοση ενός μηνύματος ευαισθητοποίησης και κοινωνικού σχολιασμού για μια ποικιλία κοινωνικών και πολιτικών ζητημάτων, μέσω της αναφοράς συμβάντων της καθημερινότητας και της επικαιρότητας που είναι οικεία στο κοινό, και την συχνή χρήση του πρώτου και τρίτου προσώπου από τους στιχουργούς. Δεν είναι τυχαίο πως το τραγούδι ξεκινά με απόσπασμα από την ομιλία του Φιντέλ Κάστρο στον ΟΗΕ το 1979, όπου ο ίδιος καταδίκασε τον αποκλεισμό των Η.Π.Α. και ζήτησε από τα πλούσια έθνη να βοηθήσουν τους φτωχούς[2], και το οποίο απόσπασμα χαρακτηρίζει τον γενικότερο τόνο και μήνυμα του τραγουδιού.

Οι αρχικοί στίχοι αναφέρονται, μέσα από λέξεις όπως ιδρώτας και αίμα στους στίχους, στο εκμεταλλευτικό σύστημα που υπάρχει και ακριβώς επιτρέπει την εκμετάλλευση ανθρώπων από άνθρωπο, και ειδικά λαών που βρίσκονται σε άσχημες συνθήκες, για την ικανοποίηση οικονομικών συμφερόντων όπως τη παραγωγή καθημερινών προϊόντων. Αναφέρονται αντίστοιχα και στην παιδική εργασία, καθώς και στο φαινόμενο της υπερπαραγωγής προϊόντων και του «fast fashion»[3]. Οι στιχουργοί, για να προκαλέσουν την ενσυναίσθηση του κοινού αλλά και την κατανόηση της θέσης τους, πραγματοποιούν στους στίχους μια σύγκριση/αντίθεση μεταξύ των αναμνήσεων της παιδικής ηλικίας των στιχουργών, που είναι οικείες στο κοινό και που αναπαριστούν λαούς σε καλή κοινωνική και οικονομική κατάσταση, με τις πραγματικές και άθλιες συνθήκες διαβίωσης φτωχότερων ανθρώπων και λαών, που φανερώνει έτσι τις παγκόσμιες κοινωνικές και οικονομικές ανισότητες. Επιπλέον, οι στιχουργοί εκφράζουν την ανουσιότητα του μόνο να λένε και να γράφουν για την αθλιότητα των καταστάσεων, αφού δεν συμβάλλουν πρακτικά στην αλλαγή του κόσμου · το ίδιο το συγκρότημα έχει αναφέρει εξάλλου πως η μουσική δεν αλλάζει τον κόσμο, αλλά μπορεί «να δώσει ρυθμό στην αλλαγή του», δηλαδή να ενθαρρύνει κάποιο άτομο να συνεχίσει τον αγώνα του και έτσι να συμβάλλει στην βελτίωση του κόσμου[4].

Είναι χαρακτηριστική επίσης η αναφορά με ειρωνικό ύφος στους παγκόσμιους οργανισμούς και εξουσίες που υποτίθεται πως υπερασπίζονται τα ανθρώπινα δικαιώματα και επιδιώκουν την παγκόσμια ασφάλεια, αλλά παράλληλα επιτρέπουν τις συνθήκες που καταπατούν τα ανθρώπινα δικαιώματα. Η αναφορά στην «καπιτάλα» ειδικά παραπέμπει στον καπιταλισμό, από τον οποίον πολλοί οργανισμοί, εξουσίες και μεμονωμένα άτομα αποκτούν τον έλεγχο στις συνθήκες άλλων λαών, λόγω των δυνατοτήτων που προσφέρει αυτός ως οικονομικό σύστημα[5].

Στο ρεφραίν αναφέρεται ξεκάθαρα η ανηθικότητα των πλούσιων χωρών και δυνάμεων, που εκμεταλλεύονται τις φρικτές συνθήκες ζωής και τις κρίσεις μειονεκτούντων λαών για τα συμφέροντα των παγκόσμιων ή εθνικών εξουσιών, για αυτό πρακτικά αυτοί οι λαοί κάνουν «τον κόσμο να γυρίζει». Υπάρχει, όμως, ένα στοιχείο ελπίδας, πως δηλαδή αυτοί οι άνθρωποι θα συνειδητοποιήσουν την κοινωνική-ταξική τους θέση και την πραγματική τους δύναμη, ώστε να υπερβούν τους περιορισμούς του περιβάλλοντος τους, και να φέρουν μια ισορροπία που είναι απαραίτητη για μια καλύτερη ζωή. Έτσι, το τραγούδι κλείνει με ένα μήνυμα κινητοποίησης στους λαούς και το κοινό. Η αλληλεγγύη και συνεργασία μεταξύ των ατόμων που εκμεταλλεύονται από το σύστημα, καθώς και η συλλογική επιλογή να συνειδητοποιήσουν την δύναμη που έχουν στις θέσεις τους, θα μπορέσει να φέρει μια καλύτερη πραγματικότητα, αφού εφόσον επιχειρήσουν όλοι να αλλάξουν την κατάσταση.

2. Η σχέση του τραγουδιού με την επικοινωνία

Οι στίχοι του τραγουδιού «Του Κόσμου Οι Λαοί» έχουν σχέση με την επικοινωνία, καθώς οι στιχουργοί εστιάζουν στην μετάδοση ενός κυρίαρχου κοινωνικού-πολιτικού μηνύματος μέσα από το τραγούδι. Συγκεκριμένα, παραπέμπουν σε έναν κοινωνικό σχολιασμό για την πραγματικότητα στον κόσμο, με αντικαπιλιστικά, αντιρατσιστικά και υπέρ των ανθρωπίνων δικαιωμάτων μηνύματα. Οι στιχουργοί επιθυμούν να προβάλλουν το τραγούδι ως ένα μουσικό στοιχείο, αλλά και ως μια άμεση κριτική προς τον σύγχρονο κοινωνικοπολιτικό χώρο και σύστημα που εκμεταλλεύεται τους «κατώτερους» λαούς και τάξεις για την ροή της παγκόσμιας οικονομίας και διατήρηση της εξουσίας των «λίγων», είτε είναι κυβερνήσεις, οργανισμοί ή μεμονωμένα άτομα.

Έτσι, οι στίχοι αντιστοιχούν με μια ποικιλία επικοινωνιακών μοντέλων. Με βάση την γνωστή επικοινωνιακή διαδικασία «πομπός – μήνυμα – δέκτη» που πρωτοδιατύπωσε ο Αριστοτέλης, ο πομπός, που εδώ πρόκειται για τους στιχουργούς, επικοινωνεί μέσω των στίχων ένα σύνολο μηνυμάτων στο δέκτη, δηλαδή το ευρύτερο κοινό, για σκοπούς κινητοποίησης και προβολής της πραγματικότητας.

Μοντέλο επικοινωνίας Shannon & Weaver (1948)

Είναι σημαντική κυρίως η εφαρμογή του μοντέλου επικοινωνίας τους Shannon & Weaver (1948), για να αναφερθούν αναλυτικά οι παράγοντες που επηρεάζουν την επικοινωνιακή διαδικασία, όπως το κανάλι/μέσο, οι θόρυβοι, αλλά και η κωδικοποίηση/αποκωδικοποίηση (στις οποίες αναφέρεται αναλυτικότερα ο Hall). Το σύνολο των μηνυμάτων του τραγουδιού κωδικοποιείται από τους στιχουργούς, το οποίο περνάει από το κανάλι/μέσο μέσω της δημοσίευσης του τραγουδιού σε διαδικτυακές πλατφόρμες και CD, και φτάνει στο κοινό, που οφείλει να αποκωδικοποιήσει τους στίχους για να τα λάβει. Η αποκωδικοποίηση του παραλήπτη επηρεάζεται από προσωπικές του απόψεις και αξίες, και δίνει απάντηση στον πομπό, στην περίπτωση αυτή με την μορφή αντίδρασης στα μέσα που υπάρχει το τραγούδι (π.χ. με likes και σχόλια στο YouTube, όπως φαίνεται παρακάτω), για να δείξει την κατανόηση του, και έτσι να ολοκληρωθεί η διαδικασία της επικοινωνίας. Επίσης, με βάση την παραπάνω θεωρία, ο «θόρυβος» που επηρεάζει το κανάλι/μέσο πρόκειται εδώ η λογοκρισία που δέχθηκε το βιντεοκλίπ του τραγουδιού στην πλατφόρμα που αναρτήθηκε για πρώτη φορά[6].

Επιπλέον, είναι δυνατό να συνδεθούν με το τραγούδι μερικές από τις επικοινωνιακές προσεγγίσεις που βασίζονται στους έξι συστατικούς παράγοντες στο μοντέλο του Roman Jakobson (1960) για την ρηματική επικοινωνία. Φανερή είναι η χρήση της συγκινησιακής λειτουργίας, καθώς οι στιχουργοί εστιάζουν συχνά στον εαυτό τους, και χρησιμοποιούν το πρώτο ενικό πρόσωπο, ειδικά στην σύγκριση/αντίθεση που αναφέρθηκε, για να δείξουν καλύτερα τις ανισότητες μεταξύ λαών ως προς την ποιότητα ζωής. Σημαντική εδώ πάντως είναι η προτρεπτική λειτουργία, που εστιάζει στον δέκτη, δηλαδή το κοινό, στο οποίο απευθύνονται οι στιχουργοί. Σκοπός των στιχουργών μέσω των προτρεπτικών στοιχείων των στίχων, όπως φαίνεται π.χ. στην τελευταία στροφή (« μέσα σ ‘αυτήν την μηχανή αν ενωθούμε όλοι μαζί και χαράξουμε αντίθετη πορεία στο γρανάζι […]»), είναι η κινητοποίηση του λαού με αφορμή τα ζητήματα που αναφέρονται. Αν και δεν εντοπίζεται πολύ στους υπόλοιπους στίχους, είναι μια λειτουργία που κυριαρχεί νοηματικά, με βάση το θέμα του τραγουδιού, τα πραγματικά κοινωνικά και πολιτικά ζητήματα στα οποία αναφέρεται, το γενικότερο σκοπό των στίχων, καθώς και τις στάσεις του συγκροτήματος στο συνολικό τους έργο.

Επίσης, όπως σε κάθε επικοινωνιακή διαδικασία, σημασία έχει ο τρόπος με τον οποίο ο δέκτης αποκωδικοποιεί το μήνυμα, και συνεπώς η ανατροφοδότηση του (που αναφέρει το μοντέλο Shannon & Weaver), που εξαρτάται κυρίως στο είδος του κοινού και την αμοιβαία κατανόηση μεταξύ αυτού και των στιχουργών/συγκροτήματος. Όπως αναφέρθηκε προηγουμένως, οι ίδιοι απευθύνονται σε ένα ευρύ κοινό με διαφορετικές απόψεις, έτσι και είναι αναμενόμενο ένα μέρος του κοινού να μην εγκρίνει τους στίχους με μηνύματα που εμπεριέχουν μια κοινωνική κριτική και κινητοποίηση για αμφιλεγόμενα επίκαιρα θέματα. Αλλά είναι φανερό πως το γενικότερο μήνυμα των στίχων έγινε κατανοητό, σύμφωνα με τις αντιδράσεις του κοινού στις πλατφόρμες που υπάρχει το τραγούδι, όπου η ανταπόκριση ήταν κυρίως θετική, ακόμη και στην δεύτερη ανάρτηση του τραγουδιού λόγω τους αποκλεισμούς του Youtube[7].

Σχόλια κάτω από το βίντεο του τραγουδιού «Του Κόσμου Οι Λαοί» στο Youtube

Οι στιχουργοί, επομένως, μέσα από μια επικοινωνιακή διαδικασία, επιχειρούν να μεταδώσουν μηνύματα για κινητοποίηση, που προβάλλουν την ανηθικότητα του σύγχρονου εκμεταλλευτικού συστήματος, μέσω του μουσικού στοιχείου · εξάλλου, δεν είναι πρωτόγνωρη η χρήση της μουσικής για επικοινωνιακούς στόχους και για σκοπούς κινητοποίησης και αναφοράς αμφιλεγόμενων ζητημάτων. Πολλά τραγούδια, τόσο στις δεκαετίες του 1970, 1980 και μετά, μέσω των ειδών της ραπ, ροκ και alternative μουσικής μεταξύ άλλων, περιέχουν σημαντικά κοινωνικά μηνύματα, αναφέροντας προβλήματα του πραγματικού κόσμου μέσα από το ψυχαγωγικό στοιχείο της μουσικής (Cameron White & Susan McCormack, 2010).

Συμπεράσματα

Είναι κατανοητό πως στο κοινωνικό και πολιτικό τραγούδι των Κοινών Θνητών «Του Κόσμου Οι Λαοί», οι στιχουργοί του πραγματοποιούν την μετάδοση ενός μηνύματος για ευαισθητοποίηση σχετικά με ένα σύνολο κοινωνικών και πολιτικών ζητημάτων και ανάλογων ανισοτήτων. Ως μια επικοινωνιακή διαδικασία, το τραγούδι επιτυγχάνει την μετάδοση του κεντρικού αυτού μηνύματος, και πραγματοποιεί μια μελωδική παρουσίαση της πραγματικότητας χωρίς να την ωραιοποιεί. Έτσι, καταφέρνει να προσελκύσει τον καθημερινό λαό, ώστε να συνειδητοποιήσει την θέση του και να λάβει την δύναμη στα χέρια του για να φέρει μια πραγματική αλλαγή στον κόσμο. Η θετική ανατροφοδότηση και κατανόηση του τραγουδιού από το κοινό, παρά τις προκλήσεις που αντιμετώπισε το τραγούδι, φανερώνει πως ο συνδυασμός του μουσικού στοιχείου και του κοινωνικοπολιτικού σχολιασμού κατάφερε επιτυχώς την ολοκλήρωση αυτής της ξεχωριστής επικοινωνιακής διαδικασίας μέσα από τους στίχους, καθώς και των στόχων των στιχουργών για κινητοποίηση των ανθρώπων στους οποίους απευθύνονται, καθώς και για παρακίνηση αυτών για αλληλεγγύη αλλά και αντίσταση ενάντια ενός εκμεταλλευτικού συστήματος και των προβλημάτων της «μηχανής» στην οποία όλοι ζουν.

Βιβλιογραφία & Πηγές

Ελληνόφωνη:

Αρσενίου, Ε., (2012). «Πρακτική εισαγωγή στη μελέτη της Νεοελληνικής Λογοτεχνίας; Ορολογία, Μεθοδολογία, Θεωρία». 1η Έκδοση. Αθήνα: Μεταίχμιο. 33-34.

Γεωργίου, Α. (2020) «Μιλήσαμε με την ελληνική μπάντα που δέχτηκε κόκκινη κάρτα από το YouTube». City Free Press. Ανακτήθηκε από: https://city.sigmalive.com/article/2020/10/1/milesame-me-ten-ellenike-mpanta-pou-dekhteke-kokkine-karta-apo-to-youtube/

Καζασίδης, Ο. (10 Σεπτεμβρίου, 2020). «BLACK LIVES MATTER ΣΤΑ ΠΡΟΤΕΙΝΟΜΕΝΑ, Ο ΑΝΤΙΦΑΣΙΣΜΟΣ ΣΤΑ ΑΠΟΚΛΕΙΣΜΕΝΑ». Mixgrill. Ανακτήθηκε από: https://www.mixgrill.gr/ar66899el-black-lives-matter-sta-proteinomena-o-antifasismos-sta-apokleismena.html

Κοινοί Θνητοί. (6 Σεπτεμβρίου, 2020). «Σ’αυτή τη μηχανή» [Video]. Youtube. https://www.youtube.com/watch?v=91pyEdD2UHU

Μανούσου, Ε. (2017) «H έννοια της επικοινωνίας». Οι δεξιότητες των φοιτητών που εκπονούν μεταπτυχιακή – ερευνητική εργασία (Μεταπτυχιακή έρευνα). Ανακτήθηκε από: https://gellym.pressbooks.com/chapter/6-1-h-%CE%AD%CE%BD%CE%BD%CE%BF%CE%B9%CE%B1-%CF%84%CE%B7%CF%82-%CE%B5%CF%80%CE%B9%CE%BA%CE%BF%CE%B9%CE%BD%CF%89%CE%BD%CE%AF%CE%B 1%CF%82/

Αγγλόφωνη:

Anonymous. (21 Ιανουαρίου 2020). «Rising Inequality Affecting More than Two-Thirds of the Globe, but It’s Not Inevitable: New UN Report». UN News. Ανακτήθηκε από: https://news.un.org/en/story/2020/01/1055681

Baltaci, D. (11 Δεκεμβρίου, 2018). «Overconsumption in Fashion Industry». Medium. Ανακτήθηκε από: https://medium.com/@didem.demirci/overconsumption-in-fashion-industry-3cd58ec84020.

Kelly, K. (25 Aυγούστου, 2020). «Everything You Need to Know About Capitalism». Teen Vogue. Ανακτήθηκε από:https://www.teenvogue.com/story/what-capitalism-is. Ημερομηνία πρόσβασης 24 Μάιος 2021.

National Geographic Society. (23 Δεκεμβρίου 2019). «Effects of Economic Globalization». National Geographic. Ανακτήθηκε από: http://www.nationalgeographic.org/article/effects-economic-globalization/12th-grade/.

White, C. & McCormack, S. (2006) «The Message in the Music: Popular Culture and Teaching in Social Studies», The Social Studies, σλ. 123-124. https://doi.org/10.3200/TSSS.97.3.122-127 Ανακτήθηκε από: https://www.tandfonline.com/doi/abs/10.3200/TSSS.97.3.122-127

Υποσημειώσεις και παραθέματα:

Στίχοι του τραγουδιού «Του Κόσμου Οι Λαοί»:

Κάποιες χώρες έχουν άφθονους πόρους
“Ενώ άλλοι δεν έχουν τίποτα”
“Ποια είναι η μοίρα τους?”
“Να πεθάνουν από την πείνα?”
“Να υπάρχει για πάντα φτώχεια?”
“Ποιος είναι τότε ο σκοπός του πολιτισμού?”
“Γιατί τότε υπάρχει η ανθρώπινη συνείδηση?”
“Ποιος είναι τότε ο σκοπός του ΟΗΕ?”

Έχει αίμα το Adidas το καινούριο που φοράω
και το κινητό στη θήκη που στο χέρι μου κρατάω
έχει κόπο και ιδρώτα το πουκάμισο το Armani
και κουβάλημα οι σπόροι στου καφέ μου το χαρμάνι
Έχει πόνο και φοβέρες κάθε κουταλιά Nutella
και το δέρμα που χρειάστηκε στις μπάλας μου την γκέλα
έχει δάκρυα ο κάθε κόμπος που έχω στο χαλί μου
και το τζόκεϊ που με μαγκιά φοράει η κεφάλι μου
Γιατί όλα όσα είπα της ζωής μου προϊόντα
μου τα αφήσαν οι δικοί μου ή τα αγόρασα από σπόντα
τα δουλέψανε παιδιά που είναι γεννημένα δούλοι
μεροφάι μεροδούλι, και εμείς παίζουμε κρυφτούλι
Τυνησία και Σουδάν Μαλαισία Πακιστάν
και δεκάδες χώρες που τα πιτσιρίκια δεν θα φαν
για να έχω εγώ μπουφάν με υπογραφή της Nike
μπας και δώσει ο Θεός να μου κάνουν κανένα “Like”

Όταν έβγαινα να παίξω στην αλάνα με την μπάλα
κάποιες οικογένειες δεν είχαν να πάρουν γάλα
Όταν άφηνα χαρταετό στον ουρανό να ανέβει
κάποιοι άφηναν το παιδί τους μοναχό να ζητιανεύει
Όταν μου έλεγε η γιαγιά μου κάθε βράδυ παραμύθια
σκότωναν αθώες ψυχές άλλωστε έτσι από συνήθεια
όταν μου έφερνε η νονά μου την λαμπάδα και παιχνίδια
συνομήλικοι μου ψαχναν την τροφή τους στα σκουπίδια
Όταν έβλεπα μικρός το “Xοντρό και τον λίχνο”
βάζουν σκλάβους να δουλεύουν στα ορυχεία του Κονγκό
όταν οι γονείς μου με είχαν, αγκαλιές και χάδια
χαρτομάντηλα πουλούσα και λουλούδια στα φανάρια
Ότι φόρεσα ως τώρα Nike, Puma και Sportex
τα έχουν φτιάξει δια της βίας στην Ασία στο Μπαγκλαντές
όσα λόγια και να πω, όσους στίχους και να γράψω,
στράφι θα πάνε αν τον κόσμο δεν αλλάξω

Σε αυτή την μηχανή, του κόσμου οι λαοί
αντί για λάδι καίνε ανθρώπου αίμα
μα αλλάζουν οι καιροί και θα έρθει και η στιγμή
και ο δούλους θα είναι αυτός που βάζει στέμμα

Όταν έπαιζα μικρός με το πρώτο το Nintendo
στην Ινδία οι ανήλικοι κουβάλαγαν τσιμέντο
όταν έφτιαχνα το δέντρο με φωτάκια και στολίδια
τα παιδιά στην Βραζιλία ψάχναν μέσα στα σκουπίδια
Όταν έκανα ποδήλατο στο δρόμο τα απογεύματα
συνομήλικους στην Κίνα τους σκότωναν για μοσχεύματα
κοκκίνιζα σαν κοίταζα της τάξης τα κορίτσια
ενώ στην Ινδονησία τα πουλούσανε για βίτσια
Όταν έβλεπα τον Αλαντίν στην Disney με το τζίνι
τα αδέλφια μου γαζώνανε κάτω στην Παλαιστίνη
μα σε ευχαριστώ Θεέ, που έχω και έναν ΟΗΕ
και να ενδιαφερθώ για αυτά δεν χρειάστηκε ποτέ
Να είναι καλά και το ΝΑΤΟ και οι Ηνωμένες Πολιτείες
της θρησκείας το αδελφάτο, όλες τις παιδεραστίες
μα όμως πάνω από όλα τα άλλα, στου μεγάλου μας τη σάλα
δεν θα είχες την κουτάλα, αν δεν ήσουν καπιτάλα

Και το σύστημα ρολόι που ρυθμίστηκε να τρώει
την εργατική την τάξη που όλα αυτή τα έχει παράξει
μα άντε να το καταλάβει και μετά ποιος θα προλάβει
από το κύμα να γλυτώσει και πανί να ανασηκώσει

Στο σχολείο ως αριστούχος να κρατάω την σημαία
ήμουν από άλλη χώρα και δεν με έκανες παρέα
με έχεις σκοτώσει στο Ιράκ, στο Βιετνάμ, στην Παλαιστίνη
εγώ αγέννητο μωρό και δεν είχα καν ευθύνη
Μου είχες βγάλει τα όργανα μου,
μπας και πάρεις τα λεφτά σου
για να ζήσουν παραπάνω λίγο τα αφεντικά σου
με είχες σκλάβο στο παζάρι και με πούλαγες φαντάσου
θα γυρίσει ο τροχός και θα ‘ρθει και η σειρά σου
μέσα σ ‘αυτήν την μηχανή αν ενωθούμε όλοι μαζί
και χαράξουμε αντίθετη πορεία στο γρανάζι
ένα θα γίνω εγώ και εσύ και θα έρθει εκείνη η στιγμή
όπου αλλάζουν οι καιροί και σίγουρα θα τους πειράζει
Αρκεί σε αυτή την μηχανή, όλου του κόσμου οι λαοί
αν σταματήσουμε για πάρτι τους άλλο να χύνουμε αίμα
και θα έρθει εκείνη η στιγμή που η φωνή μας θα ακουστεί
και ο δούλος μόνος νικητής στην κεφαλή θα βάζει στέμμα

[1]«Η δύναμη βρίσκεται σε αυτούς που κάνουν αυτόν τον πλανήτη να γυρίζει, όπως έχουμε γράψει και σε ένα κείμενο στον δίσκο μας «Αντίληψη». Είναι αυτοί που γρασάρουν τις μηχανές κι αυτοί που σκάβουν όλη μέρα, αυτοί που γιατρεύουν τον άρρωστο κι αυτοί που διδάσκουν τα παιδιά μας. Αυτοί, λοιπόν, έχουν τη δύναμη και μπορούν να κάνουν τα πάντα αν το καταλάβουν. […] Ένα βασικό θέμα, όπως είπαμε και παραπάνω, είναι να κατανοήσεις την κοινωνική-ταξική σου θέση και από εκεί και πέρα να αγωνιστείς για μια καλύτερη ζωή.» (Κοινοί Θνητοί, 2020)

[2] Οι αρχικοί στίχοι του «Του Κόσμου Οι Λαοί, που πρόκειται για μέρος της ομιλίας του Φιντελ Κάστρο το 1979 στον ΟΗΕ: «Κάποιες χώρες έχουν άφθονους πόρους “Ενώ άλλοι δεν έχουν τίποτα” “Ποια είναι η μοίρα τους?” “Να πεθάνουν από την πείνα?” “Να υπάρχει για πάντα φτώχεια?” “Ποιος είναι τότε ο σκοπός του πολιτισμού?” “Γιατί τότε υπάρχει η ανθρώπινη συνείδηση?” “Ποιος είναι τότε ο σκοπός του ΟΗΕ?”».

[3]Ο μέσος ρυθμός κατανάλωσης γενικότερα αυξήθηκε κατά την δεκαετία του ‘90 ως αποτέλεσμα της παγκόσμιας οικονομίας, συνεπώς και η κατανάλωση μόδας. Αυτή η οικονομική αλλαγή επηρέασε τον συνηθισμένο τρόπο καταναλωτισμού των πελατών, που εκπληρώνει επιθυμητές ανάγκες και όχι απαραίτητα αναγκαίες, γεγονός που οδηγεί στην υπερκατανάλωση γενικότερα, ειδικά στη βιομηχανία μόδας. Η πλειονότητα των σύγχρονων αγορών συμπεριλαμβάνουν μη απαραίτητα πράγματα, και τα ενδύματα αντιμετωπίζονται ως προϊόντα μιας χρήσης. (Didem Baltaci, 2018)

[4]«Η μουσική δεν αλλάζει τον κόσμο, όπως θέλουν να λένε κάποιοι καλλιτεχνάδες. Μπορεί, όμως, να δώσει ρυθμό στην αλλαγή του. Θα μπορούσαμε, δηλαδή, να πούμε ότι η μουσική έχει κατά κάποιον τρόπο τη δύναμη να κάνει σε έναν άνθρωπο το πρώτο κλικ ή να του δώσει κουράγιο να συνεχίσει τον αγώνα του. Έπειτα, όμως, παίζουν ρόλο και άλλα, πολύ πιο βασικά πράγματα. Για παράδειγμα, η αναγνώριση της κοινωνικής σου θέσης, η κατανόησή της και η θέληση, ίσως, να την αλλάξεις.»(Κοινοί Θνητοί, 2020)

[5] Σε άρθρο του Teen Vogue, η Kelly (2020) αναφέρεται στο πρόβλημα με τον καπιταλισμό και για όσους έχουν κέρδος από αυτό, καθώς φαίνεται πως πολλά καπιταλιστικά αφεντικά είναι ανίκανα να μοιράζονται τον πλούτο, και συνεπώς μια από τις σημαντικότερες κριτικές του καπιταλισμού είναι ότι πρόκειται για έναν τεράστιο κινητήρα, κοινωνικής αλλά και οικονομικής ανισότητας. Όσοι αντιτίθενται με τον καπιταλισμό τον χαρακτηρίζουν ως ένα εκ φύσεως εκμεταλλευτικό σύστημα, καθώς αποτελεί τον κύριο παράγοντα της ανάπτυξης μιας βίαια διαιρεμένης κοινωνίας που καταπατά τις εργατικές τάξεις για το οικονομικό συμφέρον των πλουσίων.

[6]Το βιντεοκλίπ του τραγουδιού «Του Κόσμου Οι Λαοί» δέχθηκε λογοκρισία από το YouΤube στα μέσα του 2019, όπου οι Κοινοί Θνητοί ανακοίνωσαν πως όχι μόνο αποκλείστηκε από τα προτεινόμενα του YouΤube, αλλά δέχτηκε και ηλικιακό αποκλεισμό, καθώς «αναγνωρίστηκε ως περιεχόμενο που δεν είναι κατάλληλο για τους διαφημιζόμενους και για σκηνές βίας». Το φθινόπωρο του 2020 το συγκρότημα ανέβασε το τραγούδι πάλι, χωρίς το βιντεοκλίπ, και με αλλαγμένο τίτλο «Σ ’αυτήν την μηχανή». Είναι δυνατό να κατανοήσει κανείς αυτή τη δράση της πλατφόρμας ως λογοκρισία, καθώς είναι φανερό πως εικόνες εκμετάλλευσης, παιδικής εργασίας και προσφυγιάς, και περιεχόμενο με αντιφασιστικά, αντιρατσιστικά και αντικαπιταλιστικά μηνύματα, αποτελούν “σκηνές βίας” και είναι υποτίθεται “ακατάλληλες για τους διαφημιζόμενους”.

[7]Ως παράδειγμα θετικής ανταπόκρισης του κοινού, είναι σημαντικό να αναφερθεί το παρακάτω απόσπασμα από μια συνέντευξη του συγκροτήματος από την Α. Γεωργίου (2020), όπου πραγματοποιήθηκε η εξής ερώτηση: «Το YouTube σας «σνόμπαρε», αλλά ο κόσμος σας στήριξε, εκτοξεύοντας τις προβολές τού εν λόγω τραγουδιού. Γι’ αυτό πώς νιώσατε;». Το συγκρότημα απάντησε το εξής: «Γενικά, λαμβάνουμε τεράστια στήριξη από το κοινό μας, πράγμα που, βέβαια, δεν φανταζόμασταν ποτέ, αλλά την ίδια στιγμή μάς γεμίζει χαρά και δύναμη. Νιώθουμε ότι όλη αυτή η στήριξη πηγάζει από το γεγονός ότι απευθυνόμαστε σε άτομα, με τα οποία μοιραζόμαστε τα ίδια προβλήματα, τις ίδιες ανησυχίες, αλλά κυρίως τα ίδια όνειρα για το μέλλον.»